วันที่ 26 ตุลาคม 2568 ประเทศสมาชิกอาเซียนได้บรรลุปฏิญญาอาเซียนว่าด้วยการส่งเสริมสิทธิในการพัฒนาและสิทธิในสันติภาพเพื่อมุ่งสู่การพัฒนาที่ครอบคลุมและยั่งยืน (ASEAN Declaration on Promoting the Right to Development and the Right to Peace Towards Realising Inclusive and Sustainable Development) และปฏิญญาอาเซียนว่าด้วยสิทธิในสิ่งแวดล้อมที่ปลอดภัย สะอาด ดีต่อสุขภาพและยั่งยืน (ASEAN Declaration on the Right to a Safe, Clean, Healthy and Sustainable Environment) ในระหว่างการประชุม ASEAN Summit ครั้งที่ 47 ณ กรุงกัวลาลัมเปอร์ ประเทศมาเลเซีย
Edmund Bon ประธานคณะกรรมาธิการระหว่างรัฐบาลอาเซียนว่าด้วยสิทธิมนุษยชน (ASEAN Intergovernmental Commission for Human Rights :AICHR) ความก้าวหน้าในการรับรองปฏิญาทั้งสองนับว่าเป็นประวัติศาสตร์ที่ต้องจารึก ทั้งยังเป็นหมุดหมายในการตระหนักถึงการปกป้องกลุ่มเปราะบางซึ่งรวมถึงกลุ่มชนพื้นเมือง ผู้พิการ สตรี เด็ก และชุมชนที่ได้รับผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศและภัยคุกคามที่เป็นอันตรายจากสภาพอากาศและสิ่งแวดล้อม เช่นนั้นนี่จึงเป็นสิ่งที่สำคัญซึ่งผนวกกรอบคิดของสิทธิมนุษยชนเข้ากับแนวทางด้านสิ่งแวดล้อมที่ตระหนักและพิจารณาว่าผลกระทบต่อผู้คนและโลกเป็นอย่างไร
สาระสำคัญของปฏิญญาทั้งสองฉบับมีความเกี่ยวเนื่องกับวาระการพัฒนา 2030 โดยเฉพาะเรื่องความครอบคลุม ความยั่งยืน และการปกป้องสิทธิมนุษยชนในฐานะแกนกลางของสันติภาพและความมั่งคั่งของภูมิภาคนี้ โดยคำมั่นสัญญาซึ่งปรากฏใน ‘ปฏิญญาอาเซียนว่าด้วยการส่งเสริมสิทธิในการพัฒนาและสิทธิในสันติภาพเพื่อมุ่งสู่การพัฒนาที่ครอบคลุมและยั่งยืน’ เช่น
- เสริมสร้างนโยบายและกรอบกฎหมายระดับชาติและระดับภูมิภาคที่ส่งเสริมสิทธิในการพัฒนา สิทธิที่จะมีสันติภาพ และการพัฒนาที่ครอบคลุมและยั่งยืนสำหรับทุกคนในอาเซียน เพื่อส่งเสริมการมีส่วนร่วมอย่างอิสระและมีความหมาย และการกระจายผลประโยชน์อย่างเป็นธรรมสำหรับทุกคน
- เสริมสร้างมาตรการระดับชาติและภูมิภาคเพื่อให้ประชาชนทุกคนของอาเซียน โดยเฉพาะผู้ที่อยู่ในสถานะเปราะบาง (vulnerable situations) ได้มีส่วนร่วมอย่างมีความหมายและมีศักยภาพในการมีส่วนร่วมอย่างเท่าเทียม และมีประสิทธิผล เพื่อให้สามารถบรรลุศักยภาพเต็มที่ของตน
- ส่งเสริมการมีส่วนร่วมที่มากขึ้นและมีความหมายของภาคเอกชนในการขับเคลื่อนการเติบโตอย่างครอบคลุมและการพัฒนาที่ยั่งยืน ผ่านการดำเนินธุรกิจที่มีความรับผิดชอบ การกำกับดูแลกิจการที่ดี และการลดผลกระทบด้านลบที่อาจเกิดจากการดำเนินธุรกิจ
ขณะที่คำมั่นสัญญาของ ‘ปฏิญญาอาเซียนว่าด้วยสิทธิในสิ่งแวดล้อมที่ปลอดภัย สะอาด ดีต่อสุขภาพและยั่งยืน’ ที่น่าสนใจ เช่น
- สมาชิกอาเซียนจะยกระดับสิทธิในสิ่งแวดล้อมที่ปลอดภัย สะอาด ดีต่อสุขภาพและยั่งยืน สำหรับคนรุ่นปัจจุบันและอนาคต
- สมาชิกอาเซียนจะร่วมมือกันในการแบ่งปันและแลกเปลี่ยนข้อมูลและความรู้เรื่องผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ ความสูญเสียความหลากหลายทางชีวภาพ และมลพิษ ที่มีต่อผู้คนและสิ่งแวดล้อม รวมทั้งมาตรการที่ใช้ยับยั้งอันตรายเหล่านั้น
- ตัวแสดงที่ไม่ใช่รัฐ ภาคเอกชนและธุรกิจ จะเคารพและส่งเสริมสิทธิในสิ่งแวดล้อมที่ปลอดภัย สะอาด ดีต่อสุขภาพและยั่งยืน และภาครัฐจะสนับสนุนตัวแสดงกลุ่มนี้ในการอำนวยทรัพยากรที่จำเป็น
- สมาชิกอาเซียนจะแนะนำผู้มีส่วนได้ส่วนเสียที่เกี่ยวข้องทั้งระดับท้องถิ่น ชาติ ภูมิภาค และนานาชาติ ให้เข้ามามีส่วนร่วมในการสนับสนุนการแลกเปลี่ยนความรู้และความร่วมมือจากภาคส่วนที่หลากหลาย รวมถึงการให้ความช่วยเหลือทางการเงินและเทคนิคเพื่อดำเนินการให้ปฏิญญาสามารถบรรลุได้ตามตั้งใจ
การรับรองและรับนำปฏิญญาทั้งสองฉบับไปใช้ในหมู่ประเทศสมาชิกอาเซียนครั้งนี้นับเป็นก้าวที่น่าจับตาอย่างมาก เนื่องจากเป็นความร่วมมือพหุภาคีที่พยายามพุ่งเป้าไปจัดการกับปัญหาร่วมของภูมิภาคโดยเฉพาะการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศและมลพิษ ซึ่งเป็นปัญหาข้ามพรมแดนที่ต้องอาศัยการทำงานร่วมกันระหว่างรัฐในการจัดการ
● อ่านข่าวและบทความที่เกี่ยวข้อง
– อินโดนีเซียเสนอให้อาเซียนมีกลไกด้านสุขภาพระดับภูมิภาคเพื่อตอบสนองต่อโรคระบาดในอนาคต โดยการสนับสนุนจาก ASEAN+3
– ไทยลงนามสัตยาบันเข้าเป็นภาคี RCEP สร้างความร่วมมือทางการค้าระหว่างอาเซียนและประชาคมโลก
– กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช เดินหน้าจัดการพื้นที่พรุในอาเซียนให้ปราศจากหมอกควันภายในปี 2030
– กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช เดินหน้าจัดการพื้นที่พรุในอาเซียนให้ปราศจากหมอกควันภายในปี 2030
– รายงานฉบับใหม่ของ PI ชี้ผู้หญิงและนักสิทธิมนุษยชนไทยถูกฟ้องปิดปากทั้งหมด 595 คดี มากที่สุดในอาเซียน พร้อมเสนอ 5 ข้อ เพื่อปกป้องพลังหญิง
– ภาครัฐไทยกับการแก้ไขปัญหาฝุ่น PM2.5 พร้อมส่องแนวทางการจัดการจากต่างประเทศในยุคมลพิษทางอากาศ
ประเด็นดังกล่าวเกี่ยวข้องกับ
#SDG1 ยุติความยากจน
– (1.4) ภายในปี พ.ศ. 2573 สร้างหลักประกันว่าชายและหญิงทุกคน โดยเฉพาะผู้ที่ยากจนและเปราะบาง มีสิทธิเท่าเทียมกันในทรัพยากรทางเศรษฐกิจ รวมถึงการเข้าถึงบริการขั้นพื้นฐาน การเป็นเจ้าของและมีสิทธิในที่ดินและทรัพย์สินในรูปแบบอื่น มรดก ทรัพยากรธรรมชาติ เทคโนโลยีใหม่ที่เหมาะสม และบริการทางการเงิน ซึ่งรวมถึงระบบการเงินระดับฐานราก (microfinance)
#SDG3 สุขภาพและความเป็นอยู่ที่ดี
– (3.9) ลดจำนวนการตายและการเจ็บป่วยจากสารเคมีอันตรายและจากมลพิษและการปนเปื้อนทางอากาศ น้ำ และดิน ให้ลดลงอย่างมาก ภายในปี พ.ศ. 2573
#SDG11 เมืองและชุมชนที่ยั่งยืน
– (11.6) ลดผลกระทบทางลบของเมืองต่อสิ่งแวดล้อมต่อหัวประชากรรวมถึงการให้ความสำคัญกับคุณภาพอากาศและการจัดการขยะมูลฝอย และของเสียอื่นๆ ภายในปี พ.ศ. 2573
#SDG13 การรับมือกับการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ
– (13.1 เสริมภูมิต้านทานและขีดความสามารถในการปรับตัวต่ออันตรายและภัยพิบัติทางธรรมชาติที่เกี่ยวข้องกับภูมิอากาศในทุกประเทศ
– (13.2) บูรณาการมาตรการด้านการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศในนโยบาย ยุทธศาสตร์ และการวางแผนระดับชาติ
– (13.b) ส่งเสริมกลไกที่จะเพิ่มขีดความสามารถในการวางแผนและการบริหารจัดการที่เกี่ยวข้องกับการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศอย่างมีประสิทธิผลในประเทศพัฒนาน้อยที่สุด และรัฐกำลังพัฒนาที่เป็นเกาะขนาดเล็ก โดยให้ความสำคัญต่อผู้หญิง เยาวชน ชุมชนท้องถิ่นและชุมชนชายขอบ
#SDG15 ระบบนิเวศบนบก
– (15.1) สร้างหลักประกันว่าจะมีการอนุรักษ์ การฟื้นฟู และการใช้ระบบนิเวศบนบกและแหล่งน้ำจืดในแผ่นดิน รวมทั้งบริการทางระบบนิเวศอย่างยั่งยืน โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ป่าไม้ พื้นที่ชุ่มน้ำ ภูเขาและพื้นที่แห้งแล้ง โดยเป็นไปตามข้อบังคับภายใต้ความตกลงระหว่างประเทศ ภายในปี พ.ศ. 2563
#SDG16 สังคมสงบสุข ยุติธรรม และสถาบันเข้มแข็ง
– (16.3) ส่งเสริมหลักนิติธรรมทั้งในระดับชาติและระหว่างประเทศ และสร้างหลักประกันว่าทุกคนสามารถเข้าถึงความยุติธรรมอย่างเท่าเทียม
– (16.7) สร้างหลักประกันว่าจะมีกระบวนการตัดสินใจที่มีความรับผิดชอบ ครอบคลุม มีส่วนร่วม และมีความเป็นตัวแทนที่ดี ในทุกระดับการตัดสินใจ
– (16.a) เสริมความแข็งแกร่งของสถาบันระดับชาติที่เกี่ยวข้อง โดยรวมถึงกระทำผ่านทางความร่วมมือระหว่างประเทศ เพื่อสร้างขีดความสามารถในทุกระดับ โดยเฉพาะในประเทศกำลังพัฒนา เพื่อจะป้องกันความรุนแรงและต่อสู้กับการก่อการร้ายและอาชญากรรม
– (16.b) ส่งเสริมและบังคับใช้กฎหมายและนโยบายที่ไม่เลือกปฏิบัติเพื่อการพัฒนาที่ยั่งยืน
#SDG17 ความร่วมมือเพื่อการพัฒนาที่ยั่งยืน
– (17.14) ยกระดับความสอดคล้องเชิงนโยบายเพื่อการพัฒนาที่ยั่งยืน
– (17.16) ยกระดับความร่วมมือระดับโลกเพื่อการพัฒนาที่ยั่งยืน โดยส่งเสริมความร่วมมือจากภาคส่วนที่หลากหลายซึ่งจะระดมและแบ่งปันความรู้ ความเชี่ยวชาญ เทคโนโลยี และทรัพยากรเงิน
– (17.17) สนับสนุนและส่งเสริมหุ้นส่วนความร่วมมือระหว่างภาครัฐ ภาครัฐ-ภาคเอกชน และประชาสังคม สร้างบนประสบการณ์และกลยุทธ์ด้านทรัพยากรของหุ้นส่วน
แหล่งที่มา:
– ASEAN Adopts Landmark Declarations Affirming Right To Peace, Development And Healthy Environment (Bernama)
– ASEAN Declaration on Promoting the Right to Development and the Right to Peace Towards Realising Inclusive and Sustainable Development
– ASEAN Declaration on the Right to a Safe, Clean, Healthy and Sustainable Environment
